Rozpoczynając ten wpis przypomnimy, że pędzle możemy podzielić według kilku prostych kryteriów.

Zastosowany podział dotyczy rodzaj włosia, kształtu włosia, długości trzonka oraz rodzaju obsadki (skuwki).

W części pierwszej omówiliśmy pędzle ze względu na rodzaj włosia i ich zastosowanie.

W tym artykule powiemy sobie trochę o trzonkach pędzli. Temat wydaje się może mniej ciekawy, bo prawie nikt nie zwraca na to uwagi, ale okazuje się, że np. długość trzonka to nie tylko „widzimisię” producentów, ale ma to konkretne przeznaczenie, a więc o co z tym chodzi? Komu to potrzebne 😉?

Pędzle, bez względu na rodzaj włosia, mogą występować albo na długich, albo na krótkich trzonkach. Te o długich trzonkach mają około 27-32 cm długości, a te o krótkich 16-22 cm. Pędzle o krótkich trzonkach są zdecydowanie popularniejsze, więc rodzi się pytanie, w jakim celu stosuje się długie trzonki?

Pędzle o długich trzonkach są stosowane w malarstwie sztalugowym.

Malarstwo sztalugowe, jak sama nazwa wskazuje, polega na tym, że maluje się na papierze czy podobraziu (czy innym podłożu) położonym nie na biurku ale właśnie na sztaludze. Stojąc przy sztaludze maluje się w lekkim oddaleniu od pracy. Sztaluga daje możliwość większego odejścia od malowanego obrazu i zobaczenia go w całej jego okazałości.

Dzięki zwiększeniu dystansu w stosunku do pracy jest lepsza perspektywa co sprzyja wychwytywanie własnych błędów. Z bliska można się nie dopatrzeć ważnych elementów, które mogą zaburzać układ całego obrazu lub jego proporcje.

To właśnie oddalenie od tworzonej pracy powoduje, że pędzle z krótkim trzonkiem zupełnie się tutaj nie sprawdzają. Długi trzonek pędzla poprawia komfort i precyzję pracy bez potrzeby ciągłego przybliżania się do obrazu. Dzięki długim trzonkom łatwiej jest malować „z natury”, ponieważ stojąc w pewnej odległości od sztalug malarz jest w stanie kontrolować zarówno „modela” jak i malowany obraz.

Zalety długich trzonków w pędzlach nie mogą jednak nam przyćmić pozytywnych aspektów krótkich trzonków. Pędzle z krótkimi trzonkami świetnie się sprawdzą gdy malujemy małe obrazy przy biurku (blacie roboczym), nawet jeśli mamy na biurku małą sztalugę 😉 Świetnie się też sprawdzą we wszelkich pracach hobbystycznych i zdobniczych, a także w celach szkolnych, gdzie nie ma potrzeby odejścia. W takich przypadkach pędzle z długim trzonkiem mogłyby być tylko utrudnieniem, a nawet, w przypadku małych dzieci, mógłby stwarzać zagrożenie np. uszkodzenia oka.

Poza długością trzonka, pędzle mogą się też różnić materiałem z jakiego zostały wykonane. Trzonki pędzli mogą być drewniane, plastikowe czy nawet metalowe. Najbardziej popularne trzonki produkowane są z drewna, ale bywają też wykonane z plastiku, a nawet z metalu (!).

Trzonki w pędzlach artystycznych praktycznie w 100% są drewniane. Drewno, lakierowane lub nie, daje bardzo duży komfort trzymania – jest po postu przyjemne w dotyku. Jest to również rozwiązanie najbardziej ekonomiczne i ekologiczne jeśli chodzi o samą produkcję.

Plastikowe trzonki znajdziemy w tańszych pędzlach, ewentualnie w pędzlach dla dzieci i w niektórych hobbystycznych. Plastikowy trzonek na pewno jest łatwiejszy w utrzymaniu czystości, farba z takiego trzonka dużo łatwiej się zmywa, a dodatkowo nawet nadmierne moczenie takiego pędzla nie spowoduje zniszczenia trzonka (przy niewłaściwym czyszczeniu pędzli, nadmiernym moczeniu, może dojść do „spuchnięcia” drewna i odchodzenia lakieru). Dlatego najczęściej pędzle dla najmłodszych użytkowników mają plastikowe trzonki dzięki czemu są one bardziej odporne i trwałe 😊 poza tym plastik daje też duże możliwości dekoracyjne co w przypadku dzieci ma duże znaczenie.

Czasami na pędzlach szkolnych (pędzle szkolne Faber-Castell), ale nie tylko szkolnych (seria pędzli Symbiose firmy Raphael) , zastosowane są nakładki gumowe lub gąbkowe, które poprawiają komfort trzymania narzędzia malarskiego. Jest to fajne rozwiązanie, dzięki któremu, nawet przy długim procesie malowania niweluje zmęczenie ręki poprawia precyzyjne nanoszenie farby.

Ostatnim materiałem czasami pojawiającym się przy produkcji trzonków pędzli jest metal. Mowa tutaj o specyficznych pędzlach tj. pędzlach składanych. Pędzle składane najczęściej spotykane są jako dodatkowy element kompletu farb akwarelowych (np. w zestawach farb Cotman firmy Winsor & Newton), ale można je kupić również osobno. Możliwość złożenia pędzla jest fantastycznym rozwiązaniem w pracy w plenerze, kiedy małe gabaryty i możliwość bezpiecznego przenoszenia akcesoriów malarskim jest priorytetem.

Omówiliśmy już pędzle pod kątem rodzajów włosia i ich zastosowania, a także pod względem rodzajów trzonków, co daje nam już szeroki ogląd na temat pędzli, ale został nam jeszcze jedne element składowy pędzla, a mianowicie skuwka. Z kolejnego artykułu dowiemy się jak duże znaczenie ma rodzaj skuwki przy użytkowaniu, a także czyszczeniu pędzla.